Osmanlı Döneminde Meşhur Lokumun Anadolu’dan Avrupa’ya Lezzet Hikayesi

Türk kahvesi ile servis edilen olağanüstü bir lokum tadı. Üstelik bugün dünyada “Türk lokumu” adı altında herkes tarafından afiyetle yenir. Peki, lokumun tarihçesi nedir ve nasıl ortaya çıkmıştır, gelin hep birlikte inceleyelim.

Osmanlı döneminde saray mutfağının vazgeçilmez bir parçası olan lokumun dünyaca ünlü bu lezzetin geçmişi aslında çok daha eskilere dayanmaktadır. Lokum, MO 226-652 yılları arasında İran’a hükmeden Sasaniler’in en sevdiği tatlı “abhisa”dır.

Anadolu’da 15. yüzyıldan itibaren lokum yapılmaya başlanmış ve 17. yüzyılda bilinen bir yiyecek haline gelmiştir. Arapça’da boğaz rahatlatıcı anlamına gelen “rahat ul-hulküm” olarak isimlendirilirken, daha sonra “rahat lokum”a evrilmiş ve modern Türkçeye Türk lokumu olarak geçmiştir.

Etimolojik olarak baktığımızda Türkçede kullandığımız lokma veya lokum kelimeleri Arapça lokma kelimesinden gelmektedir. Osmanlı Türkçesinde Arapça kökenli rahat ul-hulküm yani boğaz rahatlatıcı kelimesi kullanılmıştır. Libya, Tunus ve Suudi Arabistan’da da bu isimle bilinmektedir. Boşnaklar buna “rahat lokum” derken, Yunanistan lokumi diyor.

Lokumun ilk üreticilerinden sayılan Hacı Bekir Efendi, 1777 yılında Kastamonu’dan İstanbul’a gelerek Bahçekapı’da açtığı küçük bir dükkanda lokum ve benzeri şekerlemeler üretmeye başladı. İki asırdır lokum üretimini başarıyla yapan Hacı Bekir, dönemin padişahı tarafından sarayın şekerciliğini yapmıştır.

Bazı kaynaklara göre Türk lokumu, 18. yüzyılın sonlarında I. Abdülhamit’in yumuşak şekerleme isteği üzerine düzenlenen bir yarışmada icat edilmiş ve bu yarışmada Muhiddin Hacı Bekir birinci olmuştur.

Türk lokumunun Avrupa’daki popülaritesi, 18. yüzyılda bir İngiliz gezginin Hacı Bekir’in lokumunu İngiltere’ye getirip “Türk Lokumu” olarak tanıtmasına kadar uzanıyor. Bugün bu lokumlar dünyanın her yerinde altıgen kutularda satılmakta ve bilinen kültürde pek çok alanda lokum adını duymaktayız.

Günümüzde sade, fındıklı, antep fıstıklı, cevizli, bademli, hindistan cevizli, portakallı, güllü, çilekli ve limonlu lokumların yanı sıra kremalı, naneli, vanilyalı, zencefilli lokumlar gibi pek çok lokum çeşidi bulunmaktadır. Ayrıca Safranbolu, Afyon, Isparta gibi birçok şehrin kendine has lokum çeşitleri bulunmaktadır.

Kahvenin ayrılmaz ikilisi hangi tür lokum seversiniz? Yorumlarınızı bekliyorum.